به نظر جامعه‌شناسان و مورخان نمی‌توان معلوم کرد اولین دین کدام است؛ زیرا وضع دین اولیه چندان معلوم نیست. در عین حال برخی از مورخان به بعضی از ادیان را به عنوان دین اولیه بیان کرده‌اند(1)، از جمله آنها فتیشیسم (روح پرستی) است. بعضی از جامعه شناسان مانند "اسپنسر" آن را دین عمومی بشر دانسته و عقیده دارند ادیان دیگر از آن سرچشمه گرفته اند. برخی "فتیشیسم" و "روح پرستی" را دو دین دانسته ولی بعضی از صاحب نظران آن را یکی می‌دانند.(2)
از منظر مکاتب و ادیان الهی اولین دین ،‌دین حضرت آدم (ع) است که به دین توحیدی معتقد بود و تمام پیامبران الهی انسان‌ها را به همین دین دعوت کرده‌اند، به اعتقاد ادیان الهی و دین اسلام حضرت آدم (ع) اولین پیامبر بود، یعنی اولین انسان روی زمین نخستین پیامبر بود و چون از طرف خداوند به او وحی می‌شد، اولین دین از این راه شکل گرفت.
در قرآن نیز آمده است که چون فرمان هبوط روی زمین به آدم رسید از بهشت خارج شد، خداوند به او وعده داد که هدایت خویش را برای او و نسل او خواهد فرستاد:
"و به انسان فرمان دادیم که از بهشت خارج شوید و چون هدایت من به جانب شما رسید، پس هر کس که از هدایت من بهره گیرد، هیچ ترس و اندوهی بر او نخواهد بود و آنان که کافر شوند و آیات خدا را تکذیب کرده‌اند، آنها یاران دوزخند و در آن جاودانه خواهند بود".(3)
--------------------------------------------------------------------------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1 . عبدالله مبلغی، تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج1، ص 62 - 63؛ جان بی. ناس ،‌تاریخ جامع ادیان،‌ترجمه علی اصغر حکمت،‌ص 5.
2 . عبدالله مبلغی ، پیشین، ص 63 - 64.
3 . بقره (2) آیه (38 و 39).